Meer dan een eeuw actief voor Hoorns erfgoed

Vereniging Oud Hoorn - Actualiteit

Onderscheiding voor Jaap Schaper   (01-12-2002)

Ex-politicus Jaap Schaper heeft tijdens de jaarlijkse najaarsvergadering van Oud Hoorn, zaterdag 9 november j.l. de jaarlijkse onderscheiding ontvangen van Vereniging Oud Hoorn. Hij kreeg deze onderscheiding voor zijn inzet voor het behoud van vele monumenten in Hoorn. Hierna kunt u de tekst lezen van Voorzitter Ton van Weel, zoals hij deze tijdens de najaarvergadering heeft uitgesproken:

"Het is dit jaar voor de 20ste maal dat de Oud Hoorn-onderscheiding wordt toegekend aan een persoon of instantie die zich bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt op het terrein van de lokale geschiedbeoefening of monumentenzorg. Het bestuur stelt u dit keer een wel een heel bijzondere kandidaat voor: Jaap Schaper, geboren Horinees en in de periode 1984-2002 wethouder/loco-burgemeester in het college van Burgemeester & Wethouders van Hoorn. Nog niet eerder betrof het voorstel een voormalig stadsbestuurder.

 

Jaap SchaperOnder de indruk

Oud Hoorn gaat toch niet iemand onderscheiden die gewoon zijn werk heeft gedaan?, hoor ik sommigen van u denken. Nee, want Jaap Schaper heeft de afgelopen decennia veel meer voor monumentaal en historisch Hoorn gedaan dan wij maar kunnen bevroeden. Monumentaal Hoorn ziet er, een enkele uitzondering daargelaten, goed uit. Dat is zeker de verdienste van Jaap Schaper.

Het bestuur is bij zijn afwegingen niet over één nacht ijs gegaan. Toen we die bijna 20 jaren zorg voor monumenten, en wat dies meer zij, inventariseerden, raakten we gaandeweg zelf steeds meer onder de indruk van Jaaps oeuvre, als ik dat zo mag zeggen.

 

Behoud Grote kerk

Van begin af aan was Jaap portefeuillehouder Financiën (1984), een groot voordeel als het gaat om grote investeringen die pas op termijn rendement opleveren. Ook de verantwoordelijkheid voor het Grondbedrijf en het Woningbedrijf hebben hem geholpen, al was het maar qua kennisvoorsprong.

We zijn het bijna al weer vergeten: ruim vóór 1984 maakte Jaap zich als raadslid al, net als Oud Hoorn overigens, hard voor het behoud van de Grote Kerk. Dat behoud is bijna letterlijk voor de poorten van de hel weggesleept. Jaap nam het college en de commissie RO onder vuur en argumenteerde in een cruciale vergadering van maart 1983 dat de Grote Kerk onmisbaar een historische functie had, een grote culturele waarde bezat, sterk beeldbepalend was en een grote belevingswaarde vertegenwoordigde, naast zelfs een economische waarde.

 

Aandacht voor de historische binnenstad

Eenmaal lid van het college maakt de jonge wethouder zich druk over het verval van grotere beeldbepalende en monumentale panden. De aandacht van de groeikern was sterk uitgegaan naar de nieuwbouwwijken. Het werd tijd dat de historische binnenstad meer aandacht kreeg: markante vrijkomende panden kregen onder zijn invloed goede, vaak culturele, bestemmingen naast een openbare functie. Aan dat laatste aspect zal Jaaps sociaal-democratische inborst niet vreemd zijn.

Ik herinner u aan het Sint Jans Gasthuis (kunstenaars), Grote Oost 26 (SBK), het VOC-pakhuis (van winkel tot theater en verenigingsgebouw), de Jozefschool. Oud Hoorn speciaal is hem daar tot op de dag van vandaag erkentelijk voor.

Dat nieuwe beleid uit midden jaren tachtig zette Jaap de jaren daarna onverminderd door: het Westfries Museum kan uitbreiden dankzij de aankoop van de AMRObank, de Waterschapspanden worden aangekocht en krijgen - deels - een museale functie, het Postkantoor wordt aangekocht en dus behouden en ook de Ridderikhofpanden (later overgedragen aan de Stichting Stadsherstel), het Missiehuis op de Blauwe Berg en Keern 33, het voormalige Landbouwproefstation. Allemaal zeer strategische aankopen die het historisch karakter van de stad intact hielden en bovendien: een goede bestemming kregen en dus qua onderhoud, d.w.z. voor de langere termijn veilig gesteld werden.

 

Woonhuizen

Ook op het terrein van beeldbepalende en monumentale woonhuizen zette de oud-wethouder onmiskenbaar blijvend zijn stempel op de ontwikkelingen: steeds gaat het hem om het behoud van de kwaliteit van het monument. De gemeente kan die kwaliteit niet garanderen, dat heeft Jaap als wethouder van Financiën verdraaid goed in de gaten. Zij heeft daar de kennis, het geld en de mankracht niet voor. Dus worden beeldbepalende woonhuizen overgedragen aan organisaties die dat wel kunnen: de Vereniging Hendrick de Keyser, de Stichting Stadsherstel Hoorn en de Vereniging Oud Hoorn. Let wel: zo zijn tientallen panden heel bewust niet in de markt gezet, niet verkocht aan de hoogstbiedende maar overgedragen, vaak voor een zachte prijs aan de eerder genoemde organisaties. Wat was er terecht gekomen van het Claas Stapel Hofje, van de Bossupanden, van Buurtje 1 en 2, van het Speelgoedmuseum, van de Kruittoren, van Zon 1, Wisselstraat 10, Ramen 1 en 3 en last but not least Muntstraat 6 ? Om maar een paar voorbeelden te noemen. Dit beleid, beste leden van Oud Hoorn, wordt niet door veel gemeentebesturen gepraktiseerd en is vrij uniek in den lande. Het beantwoordt in ieder geval aan het primaire doel: kwaliteitsgarantie op termijn. Dat geldt ook voor een ander initiatief: De goede afspraken die onder zijn supervisie zijn gemaakt met de Uitwaterende Sluizen en het Waterschap heeft Hoorn geen windeieren gelegd. Het beheer van de zeewerende dijken wordt van de gemeente overgedragen, ook die markant indrukwekkende muur langs het Baadland. Daarmee komt de zorg voor het onderhoud opnieuw en consequent bij een andere partij te liggen. De resultaten zijn onmiddellijk herkenbaar: de restauraties van de Grote Sluis bij de Hoofdtoren en die bij het Kleine Oost.

 

Restauraties

We noemen ter completering van het beeld de grote restauraties van de afgelopen jaren die onder verantwoordelijkheid van Jaap Schaper zijn gerealiseerd: de Statenpoort, de Oosterpoortbrug, dak Noorderkerk, NH Kerk in Zwaag, de Lourdeskapel, de begraafplaats aan de Drieboomlaan, het Truydemanhof, de Lutherse Kerk, de toren van de Grote Kerk. Jaap Schaper stond ook aan de wieg van de Aanwijzing tot Uitbreiding van het Beschermd Stadsgezicht tot de gehele binnenstad.

 

Samenwerking

Natuurlijk heeft hij dat niet allemaal alleen gedaan: hij is geïnspireerd en scherp gehouden door zijn ambtenaren Arie Boezaard en Jan van der Heijden. Zij hebben goede contacten in het veld, met name in de richting van de subsidiepotten van de rijksoverheid en het Provinciaal Stadsvernieuwingsfonds. Daarnaast moet gezegd: door zijn grote betrokkenheid weet hij ook anderen om zich heen warm te krijgen voor monumentenzorg, een kwaliteit weinigen gegeven.

Van grote invloed op hem is de komst naar Hoorn van Henk Zantkuijl geweest. Deze charismatische pleitbezorger heeft Jaap c.s. enorm geënthousiasmeerd. Zantkuijl beschikt over een grote kennis en die was van essentieel belang voor de onderbouwing van Jaaps beleidsvoorstellen.

`Ik ben in wezen een nogal conservatief type. Ik ben hier geboren, ben hier rennend door de straten in mijn korte broek naar school gegaan en wil in feite dat beeld zo lang mogelijk vasthouden, dus het liefst alles bij het oude houden. Jacob Groot heeft in Nieuw Hoorn dat beeld op uitnodiging van Jaap vastgelegd. Zo was het`. Zantkuijl is een beetje door die behoudendheid heen gebroken en heeft Jaap laten zien dat veranderingen ook verbeteringen kunnen zijn

Jaap Schaper, je zou er een boek over kunnen schrijven. Nog te vroeg voor de Bas Baltusstichting, hoewel hij ook daarvan een warme aanhanger is. De gemeente bekostigde de uitgaven over het Sint Pietershof, over het Statenlogement, over het Sint Jans Gasthuis en over Risdam. Ook het draagvlak voor de bekende Hoornse Monumentenkalender komt bij hem vandaan

Zonder Jaap

Zonder Jaap Schaper had de historische stad er nu niet zo goed bijgestaan. Hoorn moet dankbaar zijn dat zij zo´n zoon in haar midden heeft. Vaak wordt de held in eigen land niet gewaardeerd. Deze held wel. Het is tegen de achtergrond van die centrale gedachte dat het bestuur u voorstelt om Jaap Schaper te onderscheiden met de Oud Hoorn/onderscheiding 2002"(einde toespraak Ton van Weel).

 

Nieuwsarchief