Bibliotheek Hoorn diversen (109)   Gesorteerd op: Titel

Dispereert niet...... Rede H. Colijn bij 350ste geboortedag J.Pzn. Coen

 

Rede ter herdenking van den 350sten geboortedag van Jan Pietersz. Coen uitgesproken te Hoorn den 1sten Februari 1937
DOOR DR. H. COLIJN.

De 50 à 60 jaren, die, in ongeveer gelijke deelen, gegroepeerd liggen ter weerszijden van den overgang van de 16de naar de 17de eeuw, zijn in onze rijke volkshistorie de belangrijkste te achten.
In het laatste kwart der 16de eeuw voltrekt zich weliswaar eene nog altijd betreurde scheiding tusschen Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden op zoodanige wijze, dat de gedeeldheid de eeuwen verduurd heeft, maar tegelijk zien we in dien tijd het architectonisch ietwat zonderling uitziende, doch in den grond vrij hecht gebleken gebouw van de Republiek der Noordelijke Zeven Provinciën tot stand komen. Een bouwwerk, dat twee eeuwen later bovengronds wel ineenstortte, maar
op welks fundamenten weldra de moderne Nederlandsche Staat verrees. Die fundamenten voor ons onafhankelijk volksbestaan zijn gelegd in het laatste vierde deel van de 16de eeuw.
En daaraan paart zich dan dit bijna ongeloofelijk verschijnsel, dat deze pasgeboren, weinig volkrijke staat door den onbegrensden ondernemingsgeest van een deel zijner bewoners in den loop van het eerste vierde der 17de eeuw, dus een goede kwarteeuw na eigen geboorte, er in slaagt den grondslag te leggen voor de stichting van een groot koloniaal rijk, dat, na ruim 3 eeuwen, naar de grootte gerekend nog de derde en naar economische beteekenis geoordeeld, zelfs de tweede
plaats onder de koloniale wereldgebieden inneemt. Als het klokgelui den overgang van de 16e naar de 17de eeuw aankondigt, dan staat de jonge Republiek gereed om de stormen te weerstaan die haar in de nieuw geboren eeuw omgieren zullen, en bereidt zij zich tevens voor de eerste schreden te zetten op den weg die naar die grootheid voeren zal, welke haar, naar Goddelijk bestel, onder leiding van den derden Willem, een eeuw later tot een beslissenden factor in de historie
van Europa maken zal. De Oost-Indische Compagnie zou - naar het teekenend woord van Busken Huet - daarbij het reddend zwemvlies worden voor den vogel der Zeven Provinciën.