Meer dan een eeuw actief voor Hoorns erfgoed

R.K. kerk Sint Cyriacus en Franciscus

Het orgel

Orgelbouwnieuws uit de ORGELkrant 2002/03, maart

Op zaterdag 1 december 2001 werd het gerestaureerde Maarschalkerweerd-orgel in de Koepelkerk te Hoorn opnieuw in gebruik genomen. Dit uit 1879 daterende kerkgebouw, gelegen aan het Grote Noord, werd ontworpen door de Hoornse architect A.C. Bleys en dankt zijn bijnaam aan een achthoekige koepeltoren op de viering. Het nieuwe orgel werd geleverd door de Utrechtse firma Maarschalkerweerd & Zoon en had volgens het contract van 8 december 1881 de volgende dispositie: Manuaal (C-f3): Prestant 8, Bourdon 16, Prestant 16 (vanaf c), Holpijp 8, Flûte Harmonique 8, Violoncel 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Octaaf 2, Mixtuur II-V, Cornet IV (D), Trompet 8. Positief (C-f3): Zacht gedekt 16 (vanaf c), Nachthoorn 8, Fluit 8, Viola di Gamba 8, Salicet 4, Flûte Octaviante 4, Nazard 3, Flageolet 2, Euphoon 8. Pedaal (C-d1): Subbas 16, Prestant 8, Open Bas 8, Bazuin 16. Koppelingen Manuaal-Positief, Pedaal-Manuaal (beide uitgevoerd als treden). Het instrument kreeg een geheel mechanische traktuur met een vrijstaande speeltafel midden voor het orgel. De voor die tijd vrij moderne orgelkast werd ontworpen door Bleys en vervaardigd door de Gebr. Endlich uit Emmerik. Bij de bouw gebruikte Maarschalkerweerd enig ouder pijpwerk, afkomstig uit het in 1880 gesloopte orgel van de voormalige St.Franciscuskerk te Hoorn. Dit materiaal was te vinden in de registers Holpijp 8, Octaaf 2 en Cornet IV van het Manuaal, evenals de Zacht gedekt 16, Fluit 8, Nachthoorn 8, Euphoon 8 van het Positief.

Koepelkerk, orgel

Het Maarschalkerweerd-orgel, dat op 14 oktober 1883 werd ingespeeld, bleef in de loop der jaren niet ongewijzigd. In 1924 plaatste C.H. van Brussel een Vox Celeste 8 op het Positief. Zeer ingrijpend waren de veranderingen die de firma B. Pels in 1937 uitvoerde. Windlade en pijpwerk van het Positief werden van hun oorspronkelijke plaats verwijderd en, voorzien van een zwelkast, elders in de kast geplaatst. Verder werd de gehele traktuur inclusief het interieur van de speeltafel elektro-pneumatisch. Ook de dispositie bleef niet onaangeroerd. De Prestant 16 van het HW werd vervangen door een Kwint 3. Op het Positief ruimden de Vox Celeste 8, de Salicet 4 en Euphoon 8 het veld voor een Terts 1 3/5 en een nieuwe Trompet 8; aan de Zacht gedekt 16 werd een groot octaaf toegevoegd. Op het Pedaal wijzigde men de Prestant 8 in een Prestant 4 en voegde men een transmissie van de Zacht gedekt 16 toe. Daarnaast werd een groot aantal speelhulpen aangebracht. Tenslotte werden in 1985 nog herstelwerkzaamheden uitgevoerd.

Bij de thans voltooide restauratie, uitgevoerd door Flentrop Orgelbouw onder advies van Ton van Eck (namens de KKOR), stond herstel van de oorspronkelijke situatie voorop. Zo vervaardigde men een geheel nieuwe speeltafel met bijbehorende mechanieken naar voorbeeld van het Maarschalkerweerd-orgel in de St.Martinuskerk te Sneek. Het Positief werd verlost van zijn zwelkast en weer op de oorspronkelijke plaats rechts onderin het orgel gelegd. De dispositie werd grotendeels hersteld, met behoud van het niet originele groot octaaf van de Zacht gedekt 16 en de Trompet 8 van het Positief. Daarnaast werd het instrument verrijkt met een koppeling Pedaal-Positief evenals een combinatiesysteem voor de registers Octaaf 2, Mixtuur, Cornet en Trompet van het Hoofdwerk; Nasard 3, Flageolet 2 en Trompet Harmonique 8 van het Positief; en Prestant 8 en Bazuin 16 van het Pedaal.

De dispositie: Hoofdwerk (Manuaal I, C-f3): Prestant 16 (vanaf c), Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Flûte Harmonique 8, Violon 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Octaaf 2, Mixtuur II-V-III, Cornet D IV, Trompet 8. Positief (Manuaal II, C-f3): Zacht gedekt 16, Nachthoorn 8, Fluit 8, Gamba 8, Salicet 4, Flûte Octaviante 4, Nasard 3, Flageolet 2, Trompette Harmonique 8. Pedaal (C-d1): Open Subbas 16, Prestant 8, Openbas 8, Bazuin 16. Koppelingen HW-Pos, Ped-HW, Ped-Pos (uitgevoerd als treden). Winddruk: 88 mm wk. (HW en Pos) en 95 mm wk (Ped). Toonhoogte: a1 = 438 Hz. Temperatuur: evenredig zwevend.