Stolpersteine wandelroute

Extra informatie

10) Oosterpoort (zie Gebouwen > Oosterpoort): Van de vier echte stadspoorten rest alleen nog de huidige Oosterpoort, gelegen pal naast het noordelijk talud van de Omringdijk ter plaatse van de overgang van Kleine Oost naar de Schellinkhouterdijk. Via een toenmalige houten poortbrug over de Oosterpoortsgracht (Draafsingel) werd het verkeer over een nieuwe vervangende weg met een grote bocht richting de Schellinkhouterdijk geleid. De veranderde inzichten in (stads)- verdedigingswerken gingen gepaard met een verandering van functie van stadspoorten.
Bij de Oosterpoort is weliswaar nog sprake van een verhoudingsgewijs fors bouwwerk, maar gezien zijn constructievorm niet meer ontworpen als een zware verdedigingspoort.

Ansicht met Oosterpoort (1915 A. Bakker - Hoorn)

In essentie is het een uiterst eenvoudig poortgebouw zonder (verblijfs-)ruimten bestaande uit twee relatief zware gebogen langszijmuren, afsluitbaar aan de kopseinden door zware houten deuren in stenen omlijsting en slechts afgedekt met een plat dak. Overige verdedigingsvoorzieningen, zoals weergangen en schietgaten ontbreken eveneens. De basisvorm en constructie geven daardoor aanleiding te veronderstellen, dat de poort niet meer zo zeer als verdedigingspoort werd gebouwd, maar eerder als plaats van controle over wie de stad in en de stad uitgaat, het weren van landrovers en overig gespuis. Maar ook een plaats van heffing van tol- en accijnsgelden.

Niet in het minst ook gold een stadspoort in die tijd altijd nog als teken van macht van en ontzag voor de stad. Dank zij de grote aandacht voor ornamentiek en luxere materialen zo als natuursteen, is niettegenstaande de eenvoudige basisvorm, de Oosterpoort voor Hoorn nog steeds één der meest sprekende monumentale bouwwerken.

11) Westfriese Omringdijk (site westfrieseomringdijk): Je koike d'r je ouge uit! Westfriesland is het gebied in Noord- Holland dat volledig wordt omsloten door de oudste dijk van Nederland; de Westfriese Omringdijk. Dit provinciale monument meet een totale lengte van 126 kilometer. Dit wonder van menselijke hand is al 800 jaar oud en verbindt de historische steden Alkmaar, Hoorn, Enkhuizen en Medemblik.
De Omringdijk slingert als een groene route door het landschap en leidt de bezoekers van Westfriesland langs het weidse landschap met zijn unieke vergezichten, de typische lintdorpen met stolpboerderijen en de voormalige VOC-steden met hun prachtig bewaard gebleven binnensteden. Een groot deel van dijk vormt nog altijd de grens tussen land en water, elders loopt de dijk dwars door het land tussen polders en droogmakerijen als een monument voor eeuwen van strijd tegen het water.

12) Kleine Oostsluis: Een tweede, veel oudere, sluis ligt bij de ophaalbrug tussen het Grote en Kleine Oost. Deze sluis verbindt de Karperkuil en de Vollerswaal met elkaar. In 1577 is de Karperkuil aangelegd, en is de aangrenzende Westfriese Omringdijk dóórgegraven om verbinding te maken tussen het havenwater en het water in de binnenstad (de Vollerswaal en verder). Op dit punt is toen onmiddellijk in 1579 een sluis in de dijk gebouwd om de binnenstad te kunnen beschermen tegen hoogwater vanuit de haven. Deze sluis bestaat nog en is in 2002 gerestaureerd.

13) Oude Oosterpoort (zie Gebouwen > Oosterpoort): De voorganger van de "Nieuwe" Oosterpoort, de Oude Oosterpoort, stond ongeveer 100 meter stadwaarts, juist tussen het kruispunt Grote Oost/Kleine Oost/Zon en de Kleine Sluis met ophaalbrug. Het profiel van de zuidelijke poortmuur van deze in 1818 gesloopte poort is gedeeltelijk nog herkenbaar in de kademuur. Dit bouwwerk was in architectonisch opzicht een juweel in de laatgotische bouwkunst met o.a. vier hoektorens voorzien van uivormige helmdaken.

14) Bossuhuizen (en gevelreclame Grote Oostkant): De Bossuhuizen zijn drie aangrenzende huizen aan de Slapershaven. De gevelstenen van deze 17e-eeuwse huizen zijn als een stripverhaal: ze vertellen over de slag op de Zuiderzee die de West-Friezen in 1573 hebben geleverd tegen de Spaanse vloot van admiraal Bossu. De West-Friezen versloegen hier de vloot met een eigen vloot van kleine wendbare bootjes en namen Bossu gevangen. Mede om deze reden slaagde de hertog van Alva er niet in Noord-Holland te veroveren. Op de gevelstenen worden de West-Friezen afgebeeld als de mannen Israëls zoals die streden tegen de Bijbelse krijgsheer Amalek. Het gevecht op 11 oktober in 1573 ging de geschiedenis in als de Slag op de Zuiderzee. Bossu verloor, werd gevangen genomen en heeft drie jaar lang opgesloten gezeten in het Weeshuis aan de Korte Achterstraat.

De slag op de Zuiderzee vindt plaats in 1573, in het begin van de roerige Tachtigjarige Oorlog. De steden en gewesten van de Nederlanden vormen dan nog geen eenheid in de strijd tegen de Spaanse overheersing. Zo blijft Amsterdam bijvoorbeeld lange tijd trouw aan Spanje. De strijd ter land en ter zee verloopt moeizaam. Als de Watergeuzen in 1572 Den Briel innemen, scharen veel steden in Noord-Holland, waaronder Hoorn, zich aan de zijde van opstandelingenleider Willem van Oranje.

Een jaar later komt de oorlog in dit gebied tot een hoogtepunt. De Watergeuzen en de West-Friezen proberen de haven van Amsterdam te blokkeren. De Spaanse stadhouder Maximiliaan de Hennin, heer van Bossu, zendt een zeemacht op de Oranje- aanhangers af. Er volgt een zeeslag die zes dagen en nachten duurt. Ondanks de overmacht slagen de West-Friezen onder aanvoering van Cornelis Dirkszoon, burgemeester van Monnickendam, erin Bossu te verslaan. Sinds juli 2012 heeft ook de gevel aan de Grote Oost een bijzondere schildering, een historisch reclamebord dat toont hoe in Hoorn reclamevoering in de 19e eeuw plaatsvond.