Ach Lieve Tijd 1: Zeven eeuwen Hoorn,
zijn bewoners en hun rijke verleden

Schipper Jan Floor, die tijdens de slag op de Zuiderzee in 1573 het bevel over de Hollandse vloot overnam van de gewonde Cornelis Dircksz van Monnickendam (WFM).

Vliegensvlug klom hij in de mast, rukte de admiraalsvlag af en zette er de prinsenvlag voor in de plaats. Hij moest zijn heldendaad met de dood bekopen, maar had er wel mee bereikt dat veel Spaanse schepen meenden dat het admiraalsschip al in handen van de Hollanders was gevallen en op de vlucht gingen. De meeste konden worden achterhaald en veroverd. De slag op de Zuiderzee was, samen met het door de Spanjaarden opgebroken beleg van Alkmaar, een keerpunt in de strijd tegen de Spanjaarden.

Een gravure van de slag op de Zuiderzee. De overwinning op de Spanjaarden in 1573 luidde voor Hoorn een periode in van ongekende welvaart. De zeevaart breidde zich in korte tijd uit tot een wereldwijde organisatie. Het fluitschip, een vinding van de Hoornse koopman Liorne, voldeed aan de hoogste eisen: het was snel, had veel laadruimte bij een toch geringe diepgang en behoefde maar een kleine bemanning (WFM).

De overwinning op de Spaanse vloot versterkte het zelfbewustzijn van de Westfriezen. De steden van het Noorderkwartier – het deel van Holland benoorden het IJ – hadden al een eigen regeringscollege gevormd. Dit College van Gecommitteerde Raden van Hollands Noorderkwartier en West-Friesland was gevestigd in Hoorn, dat daarmee de hoofdstad van West-Friesland werd. Na de slag op de Zuiderzee gingen de Westfriese steden ook zelf oorlogsschepen uitrusten. Uit dit initiatief ontstond de Admiraliteit van het Noorderkwartier. Ook werden voor eigen rekening troepen aangeworven, het zogenaamde Noordhollands Regiment. In 1583 werden in de eigen Munt de eerste Westfriese munten geslagen, de Westfriese rijksdaalders.
Al deze nieuwe instellingen werden ondergebracht in leegstaande kloosters. De Admiraliteit in het Agnietenklooster aan het Kerkplein, de Munt in het Catharinaklooster aan de Muntstraat. Het Ceciliënklooster werd verbouwd tot logement voor de afgevaardigden van de steden van het Noorderkwartier.

Op alle wereldzeeën

Nu de vijand was verdreven en Hoorn zich had ontwikkeld tot het bestuurlijke centrum van West-Friesland, ging de stad een nieuwe tijd tegemoet.

Het schip de Fortuyn voor Hoorn, rond 1650 geschilderd door A. Loef. Spiegelschepen als deze werden gebruikt voor de vaart op de Middellandse Zee. Ook de V.O.C. voer met zulke schepen. Meer schepen werden de Fortuyn gedoopt. Fortuna gold als zinnebeeld van de onbestendigheid van rijkdom en succes. Ze gaf ‘rijckdom, eere en staet, diese in een ure of kleyne tijt weder wech neemt’ (WFM).